Saturday, 6 June 2015

शाईपेन...!!

शाईपेन...!
तीन..

मला आकर्षण असायचं ते पारदर्शक काचेच्या पेनाचं. त्याच्यामधून आरपार दिसणाऱ्या शाईचं..! पण हे वादाचे मुद्दे होते, निवडीचा हक्क मुलांना असं समीकरण फारसं नव्हतं! पण हे कधी बालक आणि पालक यांच्यातले वादाचे मुद्दे झाले नाहीत.
        कित्येक वेळा लिहिता लिहिता पेनाची निब तुटायची, ती बदलणं हे काम सुरुवाती सुरुवातीला जिकिरीचं वाटणारं, नंतर अगदी सराईतपणे व्हायचं. त्यावेळेला पेनाच्या पुढचा उघडा बोडका भाग बघताना जादू आहे असं वाटायचं. तुटणारी नीब यासोबतच गळणारं पेन हि आणखीन वेगळीच समस्या... बऱ्याच वेळा चांगल्या न आलेल्या अक्षरासाठी या पैकी काहिही किंवा खुद्द पेनच जबाबदार ठरवलं जायचं.
एक मोठी गम्मत मला आठवतेय.. ती म्हणजे पेन बिघडलय, खराब झालय असं वाटलं की भरपूर आनंद व्हायचा. एखादा किल्ला सर केल्याच्या आवेशात हे घरात सांगितलं जायचं पण त्याची पालकांकडून खातरजमा व्हायची. तिथे मात्र मला पेन नेहमी एखाद्या चुकार लहान मुलासारखं वाटायच. त्याचं बिनसलंय, ते खराब झालंय असे म्हणताच वडील, काही चिठोऱ्या, कागद पुढे करून सांगायचे... हं लिहून दाखव...! तेंव्हा नंतर, किती वेळा लिहिता लिहिता बंद पडतं, शाई शिंपडावी लागते, रेघोट्या ओढाव्या लागतात अशी तक्रारीची अखंड टकळी चालू असतानाच तेच ते बिघडलेलं पेन सरळ सरळ दल बदलून वडिलांच्या गटात सामील होऊन त्यांचा धाक असल्या प्रमाणे सुतासारखं सरळ लिहायला लागायचं. त्याच्या कडे अतिशय मोठ्या अविश्वासाने बघताना आणि पुन्हा वडिलांकडे मी अतिशय खरं सांगतेय या आविर्भावाने बघताना गोंधळून त्रेधातीरपीट उडायची आणि पेनाचा इतका म्हणून राग यायचा! असे त्यावेळेसही आणि अजूनही मला वाटते कि ते खोडकर, हसत पुन्हा कम्पासात विराजमान होताना म्हणायचं... कशी जिरवली.. !!
पण मग अचानक अगदी न मागता एखादं नवीन पेन जेव्हा आणून दिलं जायचं, तेव्हा मात्र या जुन्याच पेनाबद्दल ओढ वाटायची. त्याला आपल्या शालेय दिनक्रमातून बाहेर टाकण्याची कल्पनाही सहन व्हायची नाही. परंतु कधीतरी नवीन हे जुन्याने बदललंच जायचं आणि मग जुनं पेन खोलीतल्या एका कोपऱ्यातल्या कप्प्यात, सर्व जुन्या पेनांसाठी केलेल्या खास जागेमध्ये ,शांतपणे जीर्णशीर्ण म्हाताऱ्या माणसाप्रमाणे, त्याच्या इतर सवंगड्यां-सोबत पडून राहायचं. रोज त्याच्या कडे न चुकता बघणे, त्याला साफ करून ठेवणे हे अनंत काळापर्यंत चालायचं. आणि ते अडगळीत जाऊ नये अशी पुरेपूर काळजी घेतली जायची. काहिही झाले तरी कित्येक निबंध स्पर्धा, हस्ताक्षर, शुद्धलेखन स्पर्धा आणि परीक्षा यांचं ते वादातीत साक्षीदार आणि साथीदार..! कुणाचेही अस्तित्व इतक्या पटकन नाकारणे आणि त्याची जागा दुसऱ्या कुणीतरी घेणे हे तेंव्हाही शक्य नव्हतं आणि आताहि नाही.....!

नवीन पेन ऐटीत कम्पासात बसायचं. त्याची ओळख सगळ्यांना करून द्यायची आहे आणि ते छान पैकी मिरवायचे आहे याच विचारात दुसरा दिवस कधी एकदा उजाडतो याची वाट पहात कधीतरी झोप लागायची आणि मग स्वप्नात.... सगळे जुने पेन, रेषांचे, रंगीत, फेर धरून नाचायचे आणि मध्यभागी मान वर करून टेचात उभं असायचं नवीन कोरे पेन..! 

Wednesday, 3 June 2015

शाईपेन...!

शाईपेन...!
दोन..
 माझी मराठी शाळा ,अक्षर, भाषा ,शिक्षक, वर्ग, मित्र-मैत्रिणी आणि या सगळ्यांसोबत मनात दडलेल्या आणि कधीही पुसता न येणाऱ्या काही आठवणी. थोडयाशा फिकट नक्कीच झालेल्या , जसं शाइपेनातली शाई संपत आली की, होतं ना तसंच काहीसं....
           ............................................................................................. 
            माझी आणि अक्षरांची तोंडओळख अर्थातच पाटी पेन्सिल पासून होऊन कार्यक्रम प्लास्टिकच्या फिकट हिरव्या ,गुलाबी रंगाच्या अक्षरे गिरवण्याच्या स्लेट आणि शिसपेन्सिल यांच्यापर्यंत आला होता. वळणदार आणि घोटीव अक्षरासाठीची हि पाटी घराघरात असायचीच. आणि हो मुलं कितीही असली तरी पाटी मात्र एकच असायची..!
          त्याच्याबरोबरीनेच, थोडंसं पुढे मागे ,टाक आणि शाई असं समीकरण चालू झालं . घरामध्ये वडिलांचा भर असायचा  की टाकाने लिहिता आलंच पाहिजे.आणि मग शुद्धलेखन आणि हस्ताक्षराचा घरात एक खेळ रंगायचा,एक छोटसं पान लिहायला बराच वेळ लागायचा , किती ते नाही आठवत , परंतु तोपर्यंत खाली खेळणाऱ्या मुलांचा मात्र एक डाव संपत आलेला असायचा.
इतक्या लहान वयात , गणपतीला व्यासांनी लेखनिक म्हणून ठेवून, महाभारत लिहून घेतलं, अशा कथा किंवा कालिदासाच्या कथा एव्हढंच काहीसं थोडंफार ऐकलेलं होतं. त्यामुळे ते टाकाचं शाईत पुनःपुन्हा बुडवून लिहिताना आपण कोणीतरी गणपती ,कालिदास असं श्रेष्ठ असल्यासारखं वाटायचं, आणि खूप मजा यायची!!
लाल रंगाच्या, जाड निबेच्या टाकानंतर , प्रवास शाईपेनवर आला , त्याच्याशी हातमिळवणी झाली आणि मग सुरु झाला तो खरा सोहळा..! दुसरी, तिसरीचं वय असेल. पेनानी घेतलेली कंपासातली जागा, त्यामुळे अचानक थोडे मोठ्ठे झालो याची खात्री वजा जाणीव . त्यावेळेस सगळ्यात पहिलं वापरलेलं , किंवा कदाचित सर्वच जण वापरत असतील असं पेन म्हणजे एअर-मेल ..! रंगीबेरंगी रेषांच्या नक्षीत किंवा साध्याच एका रंगात हे पेन मिळायचं. मग त्याच्याबरोबर शाईची दौत , आणि हो शाई भरण्यासाठीचा ड्रॉपर, सगळंच कसं अजब गजब असायचं.
एका इयत्तेतून दुसऱ्या इयत्तेत जाताना मग या वर्षी नवीन पेन मिळणार का अशी हुरहूर असायची.                  आमच्या घरी एक लोखंडी कपाट होत ,त्यामध्ये वडिलांचा एक कोट असायचा , त्याचा मोठ्ठा खिसा हे आमच्यासाठी खाजीन्याहून काही कमी नसायचं..! या खिशात छान छान फुलांच्या नवीन शिस्पेन्सिली, छान छान खोडरबर , आणि काही शाईपेन असायचे. याला हात लावायला अर्थातच मज्जाव. पण आम्ही हळूच कधीतरी, लपून छपुन, कोणकोणते पेन आहेत याची खातरजमा करून घ्यायचो , आणि आपापसात ठराव व्हायचा ,काळं तुझं ,लाल माझं असा.(मोठी भावंड अर्थातच त्यांचा ‘थोरपणा ‘ दाखवायची...!) या मध्ये चुलत, मामे ,मावस, अत्ते अशी सगळी भावंडं एकदिलाने सहभागी व्हायची, सुट्टीतला खाजीन्याच्या पाहणीचा आणि त्यानंतर लुटीचा महत्वाचा खेळ..! पण लूट कसली, आम्ही रोज फक्त त्यांना हातात घेऊन पाहून ठेवून द्यायचो.
सुट्टी संपली,निकाल लागलं कि मग मात्र अभिमानाने , घरी मागणी असायची, मला यावेळेस नवीन पेन हवंय . म्हणजे पुस्तकं मी वापरेन जुनी पण पेन नवीन हवंय..! अगदी घरातलं असलेलं नवीन दिलत तरीही चालेल..!.....
अरेच्चा.... एक बिंग फुटलं अशी जाणीव झाली कि पोटात गोळा यायचा...! 



शाईपेन...!

शाईपेन..!
एक..
आज उठावसंच वाटत नव्हतं..साहजिकच आहे , काल रात्री जागून ३ सिनेमे एका पाठोपाठ एक पहाटपर्यंत पहिले आणि शेवटी लाज वाटून (किंवा वयामुळे येणाऱ्या नकोशा पोक्तपणामुळे कदाचित..! )एका क्षणी निद्रादेवीची आराधना सुरु केली. त्यामुळे उठायला साहजिकच उशीर झाला ,पण चालतं  कधीतरी.. आणि उठल्यावर जर गरमागरम वाफाळता चहा आणि पोहे ; ते ही नवऱ्याने करून दिलेले तर ..! व्वा, क्या बात है!
   मस्त एक एक घोट घेत ,मी काल दुपारपासून अत्यंत सावत्र वागणूक दिलेल्या, माझ्या फोनकडे सरतेशेवटी बघितलं . माझ्या दात घासणे इत्यादी दिनाक्रमातील अबाधित दिनक्रम म्हणून WhatsApp  सुरु केलं. आणि मग मात्र वेगळाच प्रवास सुरु झाला .

     बरं, सगळ्यात महत्वाचं म्हणजे मी जवळपास तीन एक वर्षानंतर निळ्या शाईच्या शाईपेनाने हे सगळं अतिशय जुनाट २००५ च्या डायरीत लिहित आहे.......!
     
हं ,तर वेगळा प्रवास तो असा कि एका अतिशय रसिक व्यक्तीशी मी बोलत होते , मनापासून गप्पा चालू होत्या , आणि बोलता बोलता मी त्याला म्हणाले , मला असं वाटत कि मी याच्यावर लिहायला पाहिजे. पडत्या फळाची आज्ञा असल्याप्रमाणे वीज गेली आणि मी गपगुमान मोबाईल बाजूला ठेवला .
      दिवाणाच्या उजव्या बाजूच्या छोटेखानी चोकलेटी रंगांच्या दोन खणात माझी बरीचशी दुनिया साठलेली आहे याचा अचानक स्मरण झालं. वरच्या बाजूला पेशंट्स साठी कायम लागणारी औषधं, ती बनवण्यासाठी लागणाऱ्या गोळ्या, डब्या , स्टिकर्स हे सगळं. खालच्या बाजूला अतिशय प्रेमाने आणि हट्टाने जपून ठेवलेल्या बऱ्याच गोष्टी म्हणजे हाताने बनवलेले book marks , काही विशिष्ठ आकारांचे पेपर होल्डर, लिखाणासाठीच्या अगणित छोट्या छोट्या वह्या, काही वेगवेगळ्या सुवासिक मेणबत्त्या, माझा चित्रकलेचा बोर्ड, खूप सारे रंग, ओईल पेंट्स, पोस्टर कलर्स,क्रेऑन्स ,रंगांनी पूर्ण अस्ताव्यस्त रंगलेली कलरिंग प्लेट , आणि हो कित्येक पुस्तकं, डायऱ्या..! सगळं काढून हाताळून , वास घेऊन निवांतपणे बघावा असं एका बाजूला वाटत असतानाच , दुसरीकडे मात्र अतिशय उतावीळपणे मी काहीतरी शोधत होते. बऱ्याच गोष्टी वर खाली झाल्या , आणि खालच्या खणात ,कोपऱ्यात वरच्या बॉक्स सकट जपून ठेवलेली एक शाईची बाटली शेवटी सापडली.! खूप जुनी, कधी आणली होती नक्की आठवत नव्हतं. मग दुसऱ्या आयुधाचा शोध, अर्थात शाईपेन , ते हि असंच निपचित पडलेलं सापडलं, ......तळीराम शांत झाला!
         एखादं अतीशय मौल्यवान काहीतरी सापडावं, असं मी त्या कॅमल च्या शाईच्या बाटलीकडे बघितलं, हळूच ती बाहेर काढली आणि तिचं झाकण उघडायला सुरुवात केली... मात्र... तोच परिचित आवाज , कुरकुर असा , थोड्याशा सुकलेल्या शाईचा, कानावर पडला आणि मला अचानक अत्ताच जिवंत झाल्यासारखं वाटलं. झाकण उघडलं, निळ्या शाईची बाटली होती, आणि शाई छान शाबूत होती. (आश्चर्यच खर तर.!) आता पुढचा किल्ला सर करायचा होता, शाईपेन होतं, ते घेतलं , उघडलं आणि शाई भरायला सुरुवात केली. ( पेनाला मराठीत ती पेन म्हणतात , की ते पेन म्हणतात...हे माझ्या दृष्टीने अजिबातच महत्वाचे नाही..! ) ज्यावेळी मी ते शाईत बुडवलं, तेंव्हा एक मोठ्ठा चित्रपटच अचानक समोर नाचू लागला.  निळ्या, काळ्या , जांभळ्या , लाल  शाईची कारंजं थुईथुई करू लागली. नजर भिरभिरू लागली, आणि त्या कारंजांच्या प्रत्येक थेंबात काहीतरी म्हत्वाचं गवसू लागलं....